Περάσαμε ένα χρόνο με μια πρωτοφανή υγειονομική κρίση σε όλη την Υφήλιο, που μας απέδειξε τουλάχιστον δύο βασικά γεγονότα. Πρώτον, η παγκοσμιοποίηση (με τη καλή έννοια βεβαίως) δεν ισχύει μόνο για τα καλά, φέρνει και τα προβλήματα εγγύτερα! Δεύτερον, ο ορισμός της «Παγκόσμιας Ειρήνης» που ευχόμαστε άπαντες, θα μπορούσε να είναι ακριβώς αυτό που βιώσαμε βλέποντας όλη την ανθρωπότητα, τις ηγεσίες και τις πολυεθνικές, να καταβάλουν κάθε προσπάθεια για την αντιμετώπιση ενός κοινού εχθρού, την στήριξη των αδυνάτων και την εξομάλυνση των ανισοτήτων, την αναζήτηση μιας λύσης που θα καταστεί κοινό κτήμα. Τίποτε ιδανικό, τίποτε εξιδανικευμένο αλλά σίγουρα μια ευκαιρία να σκεφτούμε λίγο παραπάνω –όλοι- ότι η ατομική ευημερία δεν μπορεί να συμβεί εν μέσω ερειπίων…
Κάνοντας έναν πρόχειρο απολογισμό των δράσεων και παραλείψεων θα μπορούσα να εντοπίσω πολλά… Πρώτον ότι όταν θέλουμε μπορούμε αν όχι τα πάντα, τουλάχιστον να κάνουμε πολλά. Εκεί λοιπόν που πονούσαμε ως Ε.Σ.Υ., στις κλίνες ΜΕΘ, στον ειδικό εξοπλισμό και στην στελέχωση, είδαμε ότι μπροστά σε μια μείζονα απειλή όλοι έβαλαν πλάτη για να αναπτυχθεί μια επιπλέον κλίνη, αρκετοί έβαλαν το χέρι στην τσέπη να βοηθήσουν όσους έβαλαν πλάτη και η Πολιτεία ξεπέρασε γραφειοκρατικές αγκυλώσεις για να πράξει -στον βαθμό που επιθυμούσε- το χρέος της απέναντι στους πολίτες.
Κλίνες ΜΕΘ στριμώχθηκαν σε προεκτάσεις, αναπτύχθηκαν σε ανανήψεις νοσοκομείων και χειρουργικές αίθουσες, νοσηλευτές επιστρατεύτηκαν με «εκπαιδευτικού» τύπου προγράμματα ή λόγω εμπειρίας, συμβάσεις ανανεώθηκαν χωρίς πολλή σκέψη, επικουρικοί προσλήφθηκαν και κυλιόμενοι πίνακες ενεργοποιήθηκαν για ταχύτερη κάλυψη των χρονιζόντων κενών. Κι από όπου η μπόρα πέρασε σταδιακά αποκαθίσταται η γενική λειτουργία αντιμετωπίζοντας και πάλι σε καλύτερη αναλογία την γενική νοσηρότητα. Μας έμεινε η τεχνογνωσία, ο εξοπλισμός, το πρόσθετο προσωπικό (προσβλέποντας και σε περαιτέρω «μονιμοποιήσεις») και μετά το αρχικό shock, μαζί με την ανακούφιση ότι καταφέραμε πολλά, η αίσθηση ότι τελικά παραμένουμε μάχιμοι και παραγωγικοί. Κάπως έτσι θα κάνει τον κύκλο της και η πρωτεύουσα αλλά και όποια άλλη περιοχή δοκιμαστεί….
Στα παράπλευρα δεινά της Πανδημίας, ο απολογισμός δεν είναι το ίδιο καλός…χωρίς να θέλω να μπω στα χωράφια μιας εξαιρετικής ομάδας επιστημόνων, στην οποία οφείλεται η μεγάλη επιτυχία της αντιμετώπισης του πρώτου κύματος και η ευαίσθητη ισορροπία –τρόμου ίσως- των κλυδωνισμών του δευτέρου και εν δυνάμει τρίτου, φάνηκε ότι η μονόπλευρη προσέγγιση του προβλήματος, η ιατροκεντρική δηλαδή, δοκίμασε τις αντοχές όλων. Η Οικονομία όσο κι αν έγινε προσπάθεια να στηριχτεί ήταν το μεγαλύτερο θύμα της Πανδημίας και θα παραμείνει για καιρό ακόμη «διασωληνωμένη». Η κοινωνική συνοχή διαταράχτηκε, ενώ η έλλειψη ενός frontman και με πολιτικό αισθητήριο, για την ενημέρωση του κοινού, επέτεινε ακόμη περισσότερο την υφέρπουσα αμφισβήτηση των ημιμαθών, που συμπαρέσυρε εύκολα μια ευαίσθητη σε νότες λαϊκισμού, κοινοτοπίες , εύηχα τσιτάτα και συνωμοσιολογία και αφορισμούς κρίσιμη μάζα.
Οι δε αποφάσεις για οριζόντια μέτρα χωρίς καμία εξαίρεση, σε μια χώρα που το συγκριτικό της αναπτυξιακό μειονέκτημα, το γεωγραφικό της ανάγλυφο, με νήσους, οροσειρές και «άγονες» περιοχές , μπορούσε να καταστεί εργαλείο και πλεονέκτημα περιχαράκωσης, ώστε να αποφευχθούν επικίνδυνες γενικεύσεις, συνετέλεσαν στο να τεθεί στον πάγο το μοναδικό ίσως ευρωπαϊκό κράτος με τέτοια δυνατότητα διαχείρισης σε τόση μεγάλη, αναλογικά, επιφάνεια. Έτσι, στον βωμό της κρίσης της Θεσσαλονίκης και σήμερα της Αθήνας και λιγότερο της Πάτρας, κλήθηκαν όλοι ανεξαιρέτως οι επιχειρηματίες να κατεβάσουν ρολά, όλα τα νοσοκομεία να σταματήσουν να λειτουργούν πλην επειγόντων και ογκολογικών περιστατικών, ακόμη κι αν δεν «είδαν» κορονοιό σε όλη την Επικράτεια. Ο χρόνος «πάγωσε» για όλους, χωρίς επαρκή επιστημονική τεκμηρίωση, αλλά και ενδεχομένως χωρίς πραγματικό λόγο.
Σημειώνω προς αποφυγήν παρεξηγήσεων, ότι ούτε απόλυτη καταδίκη μπορεί να υπάρξει, ούτε φυσικά θα μπορούσε να σταθεί μια προσπάθεια εξωραϊσμού της πραγματικότητας. Αλλά πώς θα μπορούσε να κλείσει τα μάτια κάποιος μπροστά στο λουκέτο για παράδειγμα της εστίασης παντού, ασχέτως ύπαρξης έστω και υποψίας κρουσμάτων, ή να αρνηθεί να επαινέσει την έξυπνη πρωτοβουλία για covidfree νησιά με εμβολιασμούς κατά προτεραιότητα ώστε να προστατευτεί πληθυσμός χωρίς άμεση πρόσβαση στο ΕΣΥ αλλά και να προσελκυστεί τουρισμός;
Τι ήταν αυτό, πέρα από τον απόλυτα δικαιολογημένο αρχικό φόβο για το άγνωστο που ορθώς επέβαλλε μεγάλης κλίμακας μέτρα, που εγκλώβισε τους πολιτικούς διαχειριστές της Πανδημίας στο να τολμήσουν διαφοροποιήσεις εκ του ασφαλούς; Γιατί ορεινές ή νησιωτικές περιοχές «καθαρές» ή έστω με ελάχιστη έκθεση τις κατάπιε η ίδια Σπιναλόνγκα; Πώς ξεχάστηκε η ιδέα για στοχευμένες δράσεις, τοπικά lockdowns ή και η εξέταση δραστηριοτήτων που ουδέποτε κρίθηκαν ιδιαίτερα προβληματικές;
Απαντήσεις δύσκολα θα δοθούν βέβαια ακόμη και μια εκ των υστέρων κριτική, που όμως πριν ξεκινήσει θα πρέπει να λάβει υπόψη, τόσο την κατάρρευση συστημάτων υγείας πολύ πιο έτοιμων σε πλουσιότερες χώρες, όσο και την βαθιά οικονομική ύφεση που βίωσαν ακόμη και κράτη που προτίμησαν εναλλακτικές στρατηγικές περιορισμών. Ζήσαμε και για κάποιο διάστημα ακόμη θα ζούμε μια «ιστορία» που πάντα προσπερνούσαμε γρήγορα στη βιβλιογραφία, ως μια περίπτωση στα εκατό χρόνια και ακόμη κι αν δεν πιανόμασταν αδιάβαστοι φανήκαμε τουλάχιστον μη οξυδερκείς…ας φυλάξουμε λοιπόν με προσοχή το μπλοκάκι του απολογισμού επ΄ωφελεία των επιγόνων μας με την ελπίδα να είναι πιο επιμελείς!
