Την ώρα που γράφτηκαν αυτές οι γραμμές είχαν μόλις σβήσει τα πολλά-πολλά φώτα στο Προεδρικό Μέγαρο και στη Βουλή, μιας και είχε ολοκληρωθεί, με επιτυχία, η ορκωμοσία και η ανάληψη καθηκόντων από τη νέα Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Δεν ήταν σίγουρο αν θα δημοσιευθούν ποτέ, γι’ αυτό και αποτυπώνουν απλώς τις σκέψεις εκείνης της ημέρας. Σήμερα, όμως με αφορμή την απώλεια του πρώην Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κάρολου Παπούλια, μπορεί να διαβαστούν με άλλο τρόπο. Τότε ήταν μερικές αυθόρμητες σκέψεις, σήμερα με μικρές τροποποιήσεις ως προς τους γραμματικούς χρόνους είναι ένας μικρός φόρος τιμής.
Τη μέρα της Ορκωμοσίας της νέας Προέδρου, είναι θεμιτές οι συγκρίσεις με τον προκάτοχο καθώς και οι αναδρομές στην ιστορία του θεσμού. Σε κανένα από τα πάνελ, όμως, πλην των ολιγόλεπτων βίντεο-αναδρομών, δεν έγινε αναφορά σε έναν άλλον ένοικο των Πρώην Ανακτόρων, κατέχοντος βασιλικού ονόματος, αλλά εγνωσμένων δημοκρατικών ευαισθησιών, στον Κάρολο Παπούλια.
Και τι θα προσέφερε; Την παρουσία ενός ακόμη σπουδαίου παραδείγματος για την κα. Σακελλαροπούλου, του καλύτερου κατ’ εμέ Πρόεδρου της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας.
Και εξηγώ:
Δεν είχε το πολιτικό εκτόπισμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ούτε τις ακαδημαϊκές περγαμηνές του Κωνσταντίνου Τσάτσου. Δεν είχε την καριέρα του Χρήστου Σαρτζετάκη αλλά ούτε τον «αέρα» του Κωνσταντίνου Στεφανόπουλου. Γενικώς σε σύγκριση με τους προκατόχους του θα μπορούσε να πει κανείς ότι… δεν! Κι όμως είχε κάτι που τον ξεχώρισε και θα τον ξεχωρίζει.
Ο Αριστοτέλης είχε γράψει για τον Σοφοκλή, πως έπλαθε ήρωες «οἵους δεῖ εἶναι, δηλαδή εξιδανικευμένους, σύμφωνα με την ηθική και αισθητική δεοντολογία, ώστε ο θεατής να αναγνωρίζει σ’ αυτούς τις δικές του αρετές και τα δικά του πάθη» (Σοφοκλέους Τραγωδίαι, Β Λυκείου). Τέτοιος ήταν, ως Πρόεδρος, ο Κάρολος Παπούλιας: όπως έπρεπε να είναι.
Αποτέλεσε τον ορισμό της «κοινωνικής κινητικότητας», γεννημένος στο Μολυβδοσκέπαστο Ιωαννίνων (43 μόνιμοι κάτοικοι, 2011) με καταγωγή από το Νησάκι, ανελίχθηκε στο ύπατο αξίωμα της χώρας για 10 συναπτά έτη, κατέχοντας το ρεκόρ 279 ψήφων για την εκλογή ΠτΔ. Εκεί δε βρέθηκε τυχαία, αλλά αφού πρώτα είχε καταγράψει ένα ακόμη ρεκόρ, 12 ετών στο Υπουργείο Εξωτερικών, όντας εκ των στενότερων συνεργατών του Ανδρέα Παπανδρέου. Αλλά η ζωή για τον Παπούλια δεν ξεκίνησε με αξιώματα και χλιδές μιας και μόλις στα 14 του χρόνια εντάχθηκε στην Εθνική Αντίσταση, δίνοντας στο βουνό τα διαπιστευτήρια του στην Πατρίδα, ενώ και στη συνέχεια του βίου του συμμετείχε ενεργά στον αντιδικτατορικό αγώνα.
Με αυτά τα εφόδια, το 2005 γίνεται ο Πρώτος Πολίτης της χώρας, με την πρώτη θητεία του να διαδραματίζεται στα τελευταία ανέμελα χρόνια της μεταπολίτευσης. Όμως με το ξέσπασμα της κρίσης, η παρουσία του στην Ηρώδου Αττικού υπήρξε καθοριστική. Διαχειρίστηκε με μετριοπάθεια και σύνεση τις «Πλατείες των Αγανακτισμένων» που οδήγησαν στην βεβήλωση του θεσμού με τον εξαναγκασμό του σε φυγή, από την παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου, το 2011. Τότε, δυστυχώς, η κοινή γνώμη είχε εθιστεί σε τέτοιες ασέβειες που τις έβλεπε σαν «λογική αντίδραση στο Μνημόνιο», ενώ ακόμη και πολιτικές δυνάμεις υποδαύλιζαν αυτή την κατάσταση με συνεχείς, δημόσιες προτροπές για παραίτησή του.
Σε λιγότερο από ένα μήνα κλήθηκε να συντονίσει την τρικομματική προσπάθεια για σχηματισμό μεταβατικής τεχνοκρατικής κυβέρνησης, παίζοντας καθοριστικό ρόλο και στην επιλογή του Λουκά Παπαδήμου και στην εκτόνωση της έντασης. Τήρησε με ευλάβεια τη συνταγματική τάξη και στήριξε τον Πρωθυπουργό την ώρα που τα κομματικά επιτελεία του ροκάνιζαν την καρέκλα. Τώρα πλέον, που ξέρουμε πόσο ανάγκη είχε ο τόπος εκείνη την κυβέρνηση, οφείλουμε να του αποδώσουμε τα εύσημα.
Κι όταν μετά τις εκλογές του Μαΐου 2012 το πολιτικό σύστημα δοκιμάστηκε, ο Πρόεδρος στάθηκε στο ύψος του. Αλλά ας θυμηθούμε τη σκηνογραφία της εποχής: τότε κάποιοι ζητούσαν κατάργηση όλων των συμφωνηθέντων και έπαιζαν κορώνα γράμματα την παραμονή μας στο Ευρώ. Ήταν τότε που πρωτοακούστηκε το «Εγέρθητω» και που ο κόσμος έβλεπε με συμπάθεια ακόμη και τις πιο ακραίες λύσεις, (ακρο)δεξιές και (ακρο)αριστερές. Κι όλα αυτά με το ταμείον να είναι μείον και τη λήξη των ομολόγων να μας φέρνει στη χρεοκοπία. Η υπηρεσιακή κυβέρνηση Πικραμμένου, οι πληρωμές ομολόγων και οι διπλές εκλογές φάνηκαν τότε μηχανική διαδικασία. Προφανώς και δεν ήταν έτσι. Ήταν η πιο δύσκολη στιγμή της Μεταπολίτευσης και ο χαρακτηρισμός «ρυθμιστής του πολιτεύματος» για τις αρμοδιότητες του Προέδρου, κλήθηκε να επιβεβαιωθεί την ώρα της ανάγκης. Και επιβεβαιώθηκε.
Κλείνοντας, και με κάθε σεβασμό, περάτωσε τη θητεία του χωρίς να αφήσει καμία σκιά πίσω του. Ίσως η πείρα του στην εξωτερική πολιτική να του δίδαξε πότε να μιλά και πότε να σιωπά. Έτσι, αποχώρησε μια βροχερή νύκτα Μαρτίου, διδάσκοντας πώς ένας Πρόεδρος με τόσο «διακοσμητικές» αρμοδιότητες, μπορεί να φανεί χρήσιμος στο Έθνος. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, απόλαυσε τη διεθνή αναγνώριση για το έργο και την προσφορά του.
Έζησε και έφυγε με ταπεινότητα και αρχοντιά, ως ένας πραγματικός κύριος.
Ας μείνει η παρακαταθήκη του τόσο στη διάθεση της Προέδρου, η οποία έχει την ευφυΐα να αντλήσει τα παραδείγματα που πρέπει, όσο και σε όλον τον πολιτικό κόσμο που σήμερα αποχαιρετά έναν σπουδαίο άνδρα της δημόσιας ζωής.
Ειλικρινή συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του.
