Ο Τσιτσιπάς ήταν μία ελάχιστη αφορμή. Ένας δημοφιλής αθλητής τον οποίο χρησιμοποίησε η κυβέρνηση ως νεανικό ίνδαλμα στην επικοινωνιακή καμπάνια για την πανδημία. Η ελαφρότητα με την οποία απάντησε για την αναγκαιότητα του εμβολιασμού απέδειξε ότι οι επιτυχίες στον αθλητισμό δεν είναι τεκμήριο μίας συγκροτημένης σκέψης και στάσης ζωής. Τολμώ να πω ότι τα ίδια θα έλεγα και για τον Αντετοκούμπο.
Ο οποίος έχει σαφώς μία εντυπωσιακή διαδρομή ως μετανάστης από Αφρικανική χώρα και φυσικά δεν μάς έχει δώσει αφορμή για την παραμικρή αρνητική κριτική. Αλλά και εδώ -θέλω να πω -πρέπει να αποφύγουμε τις υπερβολές. Οι περιπτώσεις αυτές ανοίγουν την μεγάλη συζήτηση για τα ανθρώπινα πρότυπα.
Από νέος είχα μία αποστροφή σε ανθρώπινους μύθους και σε ινδάλματα. Στην πολιτική, στον πολιτισμό, στον αθλητισμό. Υπάρχουν ονόματα και ιστορίες. Από τον Λένιν και τον Τσε Γκεβάρα έως τον Μπελογιάννη και τον Άρη Βελουχιώτη. Από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή έως τον Ανδρέα Παπανδρέου. Από τον Μίκη Θεοδωράκη έως τον Κάρολο Κουν. Από τον Μητροπάνο μέχρι τον Δομάζο.
Το ίδιο ισχύει και για τις αγαπημένες μου περιπτώσεις. Όπως ο Κύρκος, ο Ηλιού, ο Παπαγιαννάκης. Καταλαβαίνω την ανάγκη να μυθοποιούμε κάποια πρόσωπα. Χρειαζόμαστε παραδείγματα. Ωστόσο οι άνθρωποι είναι… άνθρωποι. Με αδυναμίες και ελαττώματα. Με φόβους και ανασφάλειες. Δεν είναι μύθοι. Αν σε κάτι αξίζει περισσότερο να “επενδύουμε” -πίστευα πάντα- είναι στις ιδέες. Φιλοσοφικές, θρησκευτικές, πολιτικές. Πού και αυτές δεν είναι από μόνες τους τέλεια σχήματα. Απαιτούν κριτική και αναστοχασμό. Χρειάζονται αναθεώρηση και προσαρμογή για να μην γίνονται κλειστά δόγματα.
Η μυθοποίηση προσώπων, η αναζήτηση ινδαλμάτων μπορεί να εξυπηρετούν το φαντασιακό τού ηρωισμού αλλά προσγειώνουν όλους και όλες στην ταπεινή πλευρά των ανθρώπινων χαρακτήρων. Με τα θετικά και τα αρνητικά. Στην διάσταση δηλαδή πού έχουμε όλοι οι Άνθρωποι. Η προσωπολατρεία υπήρξε μάλιστα ιστορικά ο μεγαλύτερος εξωραϊσμος της ανθρώπινης φύσης των σχετικών προσώπων. Λειτούργησε ως μαζική αυταπάτη και συνήθως ως δύναμη επιβολής της εκάστοτε εξουσίας.
Και είναι αλήθεια, ειδικά στην πολιτική, ότι είναι διάχυτη η προσδοκία για ηγέτες και ισχυρές προσωπικότητες. Όχι ότι δεν έχουν αξία. Ούτε γιατί δεν υπάρχουν πολύ σημαντικοί άνθρωποι αν αναλογιστούμε τον Μαχμάτα Γκάντι ή τον Νέλσον Μαντέλα. Τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ή τον Γρηγόρη Λαμπράκη. Ας συνομολογήσουμε όμως ότι η προσπάθεια της υπέρ-επένδυσης στα πρόσωπα συχνά απομειώνει την ουσία. Την προτεραιότητα σε ιδέες, σε πεποιθήσεις, σε πράξεις.
Και αν ο Τσιτσιπάς είναι τελικά μία ασήμαντη λεπτομέρεια σε αυτή την περιδιάβαση ινδαλμάτων η αγωνία για τους ηγέτες-Μεσσίες είναι υπαρκτή. Τόση πού πολλές φορές μετακινεί αναζητήσεις και προβληματισμούς από τον κόσμο των ιδεών σε κυρίαρχα ηγετικά πρόσωπα με αδιαμεσολάβητη μάλιστα σχέση με τον λαό.
Κάτι σαν σούπερ αρχηγούς. Το ζήσαμε πολύ πρόσφατα με τον “άχαστο” Αλέξη Τσίπρα και με τους περίφημους “Κυριακίστας” πού δεν βρίσκουν ούτε ένα λάθος στον Μητσοτάκη. Εδώ λοιπόν είναι όλο το ζουμί. Τι προηγείται; Οι ιδέες ή τα πρόσωπα; Οι επιλογές ή οι φιγούρες; Η εμπιστοσύνη σε αξίες ή η προσήλωση σε αρχηγούς.
Είναι εύκολη απάντηση ο συνδυασμός όλων των δυνατοτήτων. Είναι δύσκολη η πραγματικότητα. Ο Τσιτσιπάς ήταν επίσης μία αφορμή και για όσους επικαλούνται τους λεγόμενους αρίστους. Άριστοι άνθρωποι δεν υπάρχουν. Καλές ιδέες και προθέσεις μπορεί!
