Ο Βασίλης Νανούρης είναι εκπαιδευτικός. Είναι μαθηματικός και εργάζεται σε σχολείο. Παράλληλα ασχολείται με τη μουσική.
Πριν από περίπου 3 χρόνια έγραψε, ερμήνευσε και δημοσίευσε το τραγούδι «Μη γεννήσεις κοριτσάκι». Η ανταπόκριση που είχε ήταν μεγάλη και πέρα από τις προσδοκίες του. Όμως εκείνον τον ένοιαζε η καθημερινότητα. «Στην καθημερινότητα διαμορφώνονται τα πιο μεγάλα ρήγματα στις παγιωμένες τοξικές αντιλήψεις», λέει. Έτσι έφτιαξε τη σελίδα «Μη γεννήσεις κοριτσάκι» στο facebook. Για να φέρει στην καθημερινότητα όσων περισσότερων ανθρώπων μπορούσε μία αλληλεπίδραση με τον αντισεξισμό. Η επιρροή της σελίδας στον κόσμο ήταν ακόμα μεγαλύτερη, αλλά δεν σταμάτησε εκεί. Πριν μερικούς μήνες δημοσίευσε το τραγούδι «Γυναικοκτονία».
Γενικώς, του αρέσει – όπως λέει – να «κατασκευάζει εργαλεία» διάλυσης της πατριαρχίας. Να εξηγεί, όπως μπορεί και σε όσο περισσότερους/ες μπορεί, την αναγκαιότητα του φεμινισμού σήμερα. Δηλώνει «πολύ χαρούμενος» με το φρέσκο ξέσπασμα του ελληνικού #metoo και λέει πως θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να συμβάλλει στο να μη σβήσει ποτέ.
Μα καλά πώς γίνεται να τα ακούμε όλα αυτά από έναν άντρα;
ΟΙ ΕΡΩΤΉΣΕΙΣ:
1. Καλησπέρα Βασίλη και σε ευχαριστώ πολύ που δέχτηκες να κάνουμε την συνέντευξη. Πες μου λίγα λόγια για σένα ώστε να σε γνωρίσουμε.
Εγώ ευχαριστώ.
Η αλήθεια είναι ότι δεν αισθάνομαι καλός στο να παρουσιάζω τις «ιδιότητές» μου. Δεν είναι το αγαπημένο μου να μου βάζω συστατικές ταμπέλες. Θα προτιμούσα να συστηθώ μέσα από τις απόψεις και τις απαντήσεις μου.
Σου υπόσχομαι να είναι όσο πιο βιωματικές γίνεται.
2. .Πρώτα από όλα να πω πως χαίρομαι πολύ που επιτέλους συναντώ έναν τόσο μάχιμο φεμινιστή. Πως έγινες φεμινιστής; Τι σε έκανε και τι σε βοήθησε να μπεις στο δρόμο του φεμινισμού;
Σωστά το έθεσες: Έγινα φεμινιστής. Έγινα με κόπο. Δεν γεννήθηκα φεμινιστής. Στην πατριαρχία είναι πολύ δύσκολο να γεννηθεί κανείς αντισεξιστής.
Όσο περνούσαν τα χρόνια, τόσο ανακάλυπτα τις αντιφάσεις και τον παραλογισμό του σεξισμού. Δεν μου συνέβη ξαφνικά.
Όμως νομίζω ότι υπήρξε ένα κρίσιμο σημείο στη ζωή μου, που με άλλαξε ριζικά.
Ήταν η στιγμή που έμαθα το φύλο της κόρης μου. Ή για να είμαι ειλικρινής, λίγο πριν το μάθω.
Δυο-τρεις μέρες πριν πάμε να κάνει η σύντροφός μου την εξέταση της αυχενικής διαφάνειας (την εξέταση δηλαδή που μαθαίνεις το βιολογικό φύλο του εμβρύου), άκουσα έναν ψίθυρο. Άκουσα μια φωνή στο αυτί μου να μου λέει «μη γεννήσεις κοριτσάκι». Ήταν ένας κοινωνικός ψίθυρος. Η φωνή του υπερεγώ μου.
Εκείνη τη στιγμή έγραψα στο οπισθόφυλλο ενός βιβλίου που κρατούσα το τραγούδι «Μη γεννήσει κοριτσάκι».
Μετά από λίγες μέρες έμαθα ότι πράγματι θα «γεννήσουμε» κοριτσάκι. Και μετά από λίγους μήνες δημοσίευσα το τραγούδι, κάνοντας το δικό μου «coming out» ως αντισεξιστής. Ως φεμινιστής. Όπως θες πεσ’ το.
3.Πόσο δύσκολο είναι για έναν άντρα που έχει όλα τα προνόμια κοινωνικά, να κατανοήσει την πατριαρχική κουλτούρα, να καταλάβει πόσο τα στερεότυπα της και οι προκαταλήψεις της δηλητηριάζουν την κοινωνία και πόσο ακόμη πιο δύσκολο είναι να ξεφύγει από αυτές τις ιδέες που θεωρητικά τον βολεύουν σε μεγάλο ποσοστό;
Είναι πολύ δύσκολο. Είναι δύσκολη και μεγάλη αλλαγή. Το κλειδί νομίζω βρίσκεται στη λέξη «ενσυναίσθηση».
Δυστυχώς δεν τη διδασκόμαστε. Θα έπρεπε να μαθαίνουμε να λειτουργούμε με ενσυναίσθηση. Θα έπρεπε ένα τέτοιο μάθημα να μπει … χθες στα ελληνικά σχολεία. Σε όλες τις βαθμίδες και σε όλες τις τάξεις. Υποχρεωτικά.
Πιο υποχρεωτικά από τα μαθηματικά που διδάσκω και αγαπώ.
Το λένε οι έρευνες, το λέω και σε προσωπικό επίπεδο.
Το ότι προσπάθησα να μπω στη θέση της αγέννητης τότε κόρης μου, ήταν αυτό που με έκανε να περάσω από τη θεωρία στην πράξη.
Συγκεκριμένα, από τη φεμινιστική θεωρία στην αντισεξιστική πράξη.
4. Είναι ωραίο που οι γυναίκες κατανοούν, μιλούν και παλεύουν πλέον τον εχθρό που λέγεται “πατριαρχία”. Το να το κάνει ένας άντρας είναι σπάνιο, κυρίως στην ελληνική κοινωνία. Θέλω την δική σου οπτική για αυτήν. Πως την αντιλαμβάνεσαι; Ποια είναι η άποψή σου;
Πρέπει να πάψει να είναι σπάνιο.
Όμως είναι σπάνιο, γιατί δυστυχώς ακόμα και σήμερα -στην Ελλάδα του 2021- η τοξική αρρενωπότητα αντιμετωπίζεται περισσότερο ως μαγκιά κι όχι ως αυτό που πραγματικά είναι:
δηλαδή ο ακρογωνιαίος λίθος της κουλτούρας βιασμού.
5. Έχεις παλέψει αρκετά για όλα αυτά μέσα από την μουσική, μέσα από την σελίδα που έχεις δημιουργήσει… Τι ακόμη πιστεύεις πως χρειάζεται για να γίνει η αλλαγή;
Έχω παλέψει αρκετά; Ακόμα δεν έχεις δει τίποτα.
Θέλει πολλή δουλειά ακόμα για να γίνει η αλλαγή. Δηλαδή όποιες ρωγμές δημιουργούμε, μετά πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να τις εδραιώσουμε και να τις μεγαλώσουμε.
Τα τραγούδια και η σελίδα θα ήταν ένα τίποτα χωρίς την ανταπόκριση του κόσμου. Συλλογικά γίνονται οι αλλαγές. Οι αναγνώστες/ριες και οι ακροατές/ριες τα διαμορφώνουν και με διαμορφώνουν.
Εκατοντάδες φορές έχω κάνει ένα post που ήρθε μέσω μηνύματος στη σελίδα. Χιλιάδες φορές με έχει αλλάξει ένα σχόλιο ή κάτι που γράφτηκε σε μία κοινοποίηση.
Ακόμα και στα τραγούδια. Όταν σου εξομολογείται μια εγκυμονούσα ή μια γυναίκα που δεχόταν κακοποίηση, ότι ένας συγκεκριμένος στίχος της έδωσε δύναμη να πει όχι, τότε ποτέ δεν θα ξανατραγουδήσω αυτόν το στίχο με τον τρόπο που θα τον τραγουδούσα πριν 3 χρόνια όταν το έγραψα.
Τα τραγούδια και η σελίδα δεν είναι πια μόνο δικά μου παιδιά. Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων μιας κοινωνίας. Παιδιά μιας κοινωνίας που αλλάζει.
Κάπως έτσι πρέπει να αντιμετωπίζουμε και το ελληνικό metoo.
Πρέπει να το προσέχουμε σαν τα μάτια μας.
Πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να διατηρηθεί αυτή η αλλαγή των σχέσεων εξουσίας υποψήφιου θύτη- υποψήφιου θύματος κακοποίησης. Να τρέμει ο υποψήφιος θύτης για τις συνέπειες της πράξης του κι όχι το υποψήφιο θύμα για τις συνέπειες της αντίστασης ή της καταγγελίας του.
6. Τι θα συμβούλευες έναν άντρα που είναι στην απέναντι όχθη; Τι θα έλεγες σε έναν άντρα που στηρίζει πατριαρχικές αντιλήψεις και ζει στον συντηρητισμό; Πως θα μπορέσει να ελευθερωθεί από αυτές τις αλυσίδες;
Α ωραία. Μ’ αρέσει πολύ να συζητάω για τη «φάρα» μου. Τους sic straight άντρες.
Η αλήθεια είναι ότι η φάρα μου είναι η πιο επικίνδυνη για τους/τις/τα άλλους/ες/α. Όμως αυτό που δεν καταλαβαίνει είναι ότι είναι και η πιο επικίνδυνη για τον ίδιο της τον εαυτό.
Πιστεύω ότι η πλειοψηφία των sic straight ανδρών είμαστε οι πιο απομακρυσμένοι από τον αληθινό μας εαυτό. Είμαστε οι πιο μπλοκαρισμένοι συναισθηματικά.
Είμαστε και πολύ κακοποιημένοι –αν θες – συναισθηματικά.
«Τα αγόρια δεν κλαίνε», «τα αγόρια πρέπει να είναι δυνατά/ γενναία/ να μη φοβούνται», «να μη φιλιούνται και να μην αγκαλιάζονται σαν γυναικούλες». Κι ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό.
Ουσιαστικά μαθαίνουμε να μην εκφράζουμε τα 2/3 των συναισθημάτων μας. Μαθαίνουμε να ντρεπόμαστε για ό,τι δεν είναι συμβατό με τα «πρέπει» του φύλου μας. Έτσι ζούμε αλυσοδεμένοι στον ψευδή μας εαυτό.
Το λέω λοιπόν με πολλή αγάπη σε όλους αυτούς που συχνά με ρωτάνε «καλά γιατί ασχολείσαι μ’ αυτά τα φεμινιστικά; Γυναίκα είσαι ή αδερφή;»:
Είναι μαγικό να σπας τις αλυσίδες σου. Αν νομίζεις πως δεν έχεις αλυσίδες είναι γιατί δεν τις έχεις αναγνωρίσει.
Πρέπει πρώτα να τις αναγνωρίσεις, μετά να τις αποδεχτείς και σε «τρίτο χρόνο» ίσως τις σπάσεις. Δυστυχώς είναι πολύ επίπονα τα πρώτα δύο, γι’ αυτό φοβόμαστε να κάνουμε το πρώτο βήμα. Αλλά αξίζει τόσο πολύ το τρίτο βήμα ρε παιδιά.
Σε έναν άντρα από την αντίπερα όχθη λοιπόν, θα έλεγα: «Έστω κι αν δεν ενδιαφέρεσαι για τη βελτίωση τη ζωής των άλλων, σε συμφέρει να το κάνεις. Καν’ το για τον εαυτό σου. Καν’ το για να ελευθερωθείς απ’ τα δεσμά που σου έπλεξαν τα στερεότυπα στην παιδική σου ηλικία. Τότε που δεν έφταιγες εσύ που τα κατάπιες αμάσητα. Τώρα όμως μπορείς να τα ανακαλύψεις, να τα φτύσεις και να βρεις ποιος είσαι πραγματικά. Καν’ το για σένα.».
Κι έτσι –ακόμα και άθελά του- θα είχε συνδράμει και στο συμφέρον των πιο ευάλωτων –με βάση το φύλο- κοινωνικών ομάδων.
7. Ποιοι παράγοντες πιστεύεις συμβάλλουν στην διαιώνιση των πατριαρχικών καταλοίπων;
Νομίζω ότι εκεί που βρίσκεται η ρίζα της πατριαρχίας είναι στην εκπαίδευση, στη γλώσσα και στους θεσμούς. Εκεί είναι η βάση της πυραμίδας της κακοποίησης κάθε μορφής.
Αν τα παιδιά δεν διαβάζουν στα σχολικά τους βιβλία ότι το «όχι» σημαίνει «όχι», αν δεν μαθαίνουν στο σχολείο τους ότι το σώμα τους είναι δικό τους και μπορούν να το κάνουν ό,τι θέλουν, αν δεν αλλάξουμε τη γλώσσα μας ώστε να γίνει πιο συμπεριληπτική για όλ@, αν θεσμικά δεν προβλέψει η πολιτεία για την αποτροπή σεξιστικών συμπεριφορών, τότε πάντα θα φτάνουμε στον τελευταίο όροφο της πυραμίδας ή ακόμα χειρότερα στη σοφίτα της.
Ως τελευταίο όροφο θεωρώ τη σεξουαλική και σωματική κακοποίηση.
Ως σοφίτα τη γυναικοκτονία.
8. Θα ήθελα την άποψη σου για έναν άντρα που αποφασίζει να γίνει househusband. Πιστεύεις μπορεί να σταθεί στην ελληνική κοινωνία που είναι δομημένη με το στερεότυπο ο άντρας φέρνει τα λεφτά και η γυναίκα είναι η βασίλισσα του σπιτιού; Θα το αποφάσιζες εσύ; Πως βλέπεις αυτή την αντιστροφή των κοινωνικών ρόλων που έχουν κολλήσει στις ζωές μας; Έχω ακούσει την ατάκα πως αυτή είναι η πραγματική ισότητα ανάμεσα στα φύλα γιατί ισορροπεί τα νοικοκυριά κοινωνικά; Το πιστεύεις αυτό;
Η πραγματική ισότητα δεν είναι δυνατό να προαπαιτεί συμμόρφωση στο δίπολο άντρας – γυναίκα και σε ό,τι κουβαλάει μαζί του αυτός ο διαχωρισμός.
Κουβαλάει πολλά «πρέπει», που κατά την επιτέλεσή τους γίνονται συνήθειες. Μετά, οι συνήθειες με τη σειρά τους , ανατροφοδοτούν τα «πρέπει». Για να μειώσουμε το βάρος των «πρέπει», καλό είναι να ξεσυνηθίζουμε από κάποια πράγματα σιγά- σιγά. (Και γρήγορα- γρήγορα δηλαδή, ακόμα καλύτερα.)
Φυσικά, λοιπόν, και μπορεί να σταθεί ο househusband στην ελληνική κοινωνία. Κι αν κάποιος πιστεύει ότι δεν μπορεί, ας προσπαθήσουμε να του δείξουμε ότι σπάζοντας τη συνήθεια, σπας και την πίεση που σου ασκείς άθελά σου
9. Είσαι πατέρας κοριτσιού! Αυτό από μόνο του μπορεί να μην σημαίνει πολλά. Όμως εσύ μάχεσαι για καλύτερη αντιμετώπιση προς αυτήν! Τι θα συμβούλευες τόσο τους μπαμπάδες όσο και τα κορίτσια;
Τους μπαμπάδες: να αλλάξουν πριν χρειαστεί να τους αλλάξουν τα παιδιά τους.
Τα κορίτσια: να ψάξουν και να βρούνε τη δύναμή τους. Η δύναμη δεν έχει βιολογική προέλευση. Να μην τις πείσει κανείς γι’ αυτό.
10. Ως εκπαιδευτικός βέβαια συναντάς και τα δύο φύλα. Ποια προβλήματα διακρίνεις στην ανατροφή των παιδιών όσον αφορά τις σχέσεις τους με τα φύλα και τα στερεότυπα; Συγκεκριμένα είσαι μαθηματικός… σου έχει συμβεί να ακούσεις την ατάκα “τα κορίτσια δεν είναι καλά στις θετικές επιστήμες”;
Ναι. Μου έχει συμβεί να την ακούσω πολλές φορές. Είτε ρητά, είτε άρρητα. Φυσικά είναι ένας μύθος που έχει καταρριφθεί εδώ και πολλές δεκαετίες. Η έρευνα στη Διδακτική των Μαθηματικών είναι αμείλικτη.
Αλλά πέρα από αυτό, τέτοιου τύπου στερεότυπα είναι καταστροφικά για την ψυχοσύνθεση των παιδιών κάθε φύλου. Τα εγκλωβίζουν σε ταυτότητες που δεν μπορούν να απαλλαγούν ποτέ απ’ αυτές. Δυστυχώς, όταν έρχονται σ’ εμάς στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση, συνήθως το κακό έχει γίνει. Έχουν πειστεί ήδη από γονείς και εκπαιδευτικούς ότι «δεν τους κόβει και πολύ» ή ότι «δεν το’ χουν» και μετά το έργο όσων προσπαθούμε να τουμπάρουμε την κατάσταση γίνεται από δύσκολο έως ακατόρθωτο.
(Άσε που πολλές φορές –εμείς της δευτεροβάθμιας- όχι μόνο δεν προσπαθούμε να τουμπάρουμε αυτή την παγιωμένη κατάσταση, αλλά την ενισχύουμε κιόλας.)
Τόσα σεμινάρια γίνονται ρε παιδιά. Δεν μπορούν να γίνουν λίγο πιο δομημένα και στοχευμένα σ’ αυτό το θέμα;
Να διδάσκουν δηλαδή σε εκπαιδευτικούς και γονείς ότι οι ταυτότητες είναι ρευστές.
Ίσως αυτό να μείωνε κάπως την ψυχολογική κακοποίηση που υφίστανται μαθητές και μαθήτριες.
11. Οι άντρες χρειάζονται το φεμινισμό;
Ναι φυσικά.
Με το φεμινισμό οι άντρες θα ζουν καλύτερα απ’ ότι ζουν τώρα, οι γυναίκες πολύ καλύτερα απ’ ότι ζουν τώρα και τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα πάρα πολύ καλύτερα απ’ ότι ζουν τώρα.
Όλους/ες/α μας βολεύει.
Αν αποδομήσεις τα πράγματα, θα φτάσεις σε ένα «κοινωνικό κόμπλεξ» των αντρών που τον αρνούνται. Είναι αυτό που σου εξήγησα και νωρίτερα. Το υπερεγώ χτυπάει το ντέφι και οι άντρες συνήθως χορεύουν στο ρυθμό του.
Πώς να βρεις πραγματικά ποιος είσαι, όταν πρέπει να παίζεις με πολλές γυναίκες χωρίς να δένεσαι συναισθηματικά, να τις γοητεύεις, να έχεις μεγαλύτερο μισθό από την εκάστοτε γυναίκα που κυκλοφορείς για να την κερνάς, να κάνεις αγόρια για να συνεχίσεις το τόσο σημαντικό επώνυμο σου και χίλια-δυό άλλα; Καταλαβαίνει κανείς πως χωρίς αυτά τα χαζά (κι άλλα πολλά ακόμα) ο άντρας είναι πιο ελεύθερος και λιγότερο μονωμένος συναισθηματικά.
Λένε όμως οι άντρες -αρνητές του φεμινισμού- «ας διατηρήσω εγώ το χάσμα με τα άλλα φύλα, κι ας μην είναι η ζωή μου τόσο καλή όσο θα ήταν αν δεν υπήρχε το χάσμα. Να έχω καλύτερη ζωή από τα άλλα φύλα, κι ας μην είναι τόσο καλή». Αρκείται, δηλαδή, στο να υπερτερεί από τους άλλους. Ενώ ξέρει ότι αν το πάλευε, η ζωή του θα ανέβαινε ένα επίπεδο, με μόνο «τίμημα» να βρίσκεται στο ίδιο αυτό νέο επίπεδο και η ζωή των άλλων. Με λίγα λόγια, είναι ένα γνήσιο τέκνο της πατριαρχίας και του καπιταλισμού.
Βέβαια υπάρχουν και πολλές γυναίκες που αρνούνται το φεμινισμό, συνήθως γιατί επιβραβεύονται από την πατριαρχία για κάτι που κάνουν. Για παράδειγμα, γιατί ασκούν ένα επάγγελμα που θεωρείται «αντρικό» και νιώθουν καλύτερες από τις άλλες γυναίκες ή γιατί γέννησαν γιους ή γιατί αρνούνται να παραδεχτούν ότι το φύλο τους τις καθιστά συχνά θύματα, αφού τις έχει πείσει ο νεοφιλελευθερισμός ότι οι καταπιεσμένοι είναι υπεύθυνοι για την καταπίεσή τους.
Και πολλά άλλα τέτοια.
12. Ένας ακομπλεξάριστος άντρας δεν φοβάται να είναι φεμινιστής και να το ομολογήσει, ούτε να τσαλακώσει την αρρενωπότητα του. Τι σημαίνει να εισαι άντρας και φεμινιστής; “Οι πραγματικοί άντρες είναι φεμινιστές”;
Πρώτον, θεωρώ ότι η φράση «πραγματικοί άντρες» θα πρέπει να πάψει να υπάρχει. Κάθε φορά που την ακούω, νιώθω ότι ζω μία χιλιετία πίσω. Είναι η μετουσίωση της τοξικής αρρενωπότητας σε δύο λέξεις.
Δεύτερον, άντρας και φεμινιστής σημαίνει ότι κάθε μέρα –θέλοντας και μη- διογκώνει την ενσυναίσθησή του, άρα πολύ απλά βελτιώνει τη θέση ευάλωτων –με βάση το φύλο- ανθρώπων και συνειδητοποιεί ποιος είναι ο ίδιος. Αυτό είναι το κυρίαρχο: μια λυτρωτική επικοινωνία με τον εαυτό σου και με τ@ άλλ@.
Όμως προσοχή! Άντρας και φεμινιστής μπορεί να σημαίνει και θύμα εκφοβισμού από σεξιστές. Συνήθως, μέσω του αγαπημένου μηχανισμού άμυνας των σεξιστών: το χιούμορ. Πολλές φορές επιλέγουν το χιούμορ γιατί ξέρουν πως δεν θα μπορούν να σταθούν σε μια συζήτηση με επιχειρήματα. Μιλάμε και για πρόσωπα του περιβάλλοντός του φεμινιστή άντρα, έτσι;
Για παράδειγμα «Είσαι γκόμενα ρε μαλακά; Είσαι αδερφή ρε; Γιατί υπερασπίζεσαι τους πούστηδες; Μήπως το γύρισες;».
Εκεί έχεις δύο δρόμους:
Ή ξεκινάς με χιούμορ και τους πηγαίνεις σιγά-σιγά στα επιχειρήματα, οπότε καταλήγεις να έχεις απέναντί σου ένα κλειστό ντροπιασμένο στόμα (ή στόματα, γιατί συνήθως μαζί ξερνάνε τον οχετό τους αυτοί, μόνοι τους φοβούνται).
Ή πολύ απλά, ορθώνεις ανάστημα. Εντάξει εκεί ο σεξιστής ή το σμήνος σεξιστών μένει άναυδο. Και φυσικά… με την ουρά στα σκέλια. Ως γνωστόν ο κοινός τόπος φασισμού και σεξισμού είναι η θρασυδειλία.
Ένα άλλο παράδειγμα μάλλον προφανές είναι τα απειλητικά μηνύματα, από άνδρες που τους θίγω τα προνόμια ή ακόμα και από γυναίκες (πολύ λιγότερο αυτό, αλλά υπαρκτό) που με θεωρούν υπερβολικό, γιατί οι ίδιες «μια χαρά είναι» και «δεν πάθανε και τίποτα». Συνήθως, αυτές οι γυναίκες επιχειρηματολογούν για το πόσο άχρηστος είναι σήμερα ο φεμινισμός, προτάσσοντας τις προσωπικές τους επιτυχίες ως παραδείγματα. Τις αφήνει παγερά αδιάφορες η καθημερινή κακοποίηση (λεκτική, οικονομική, σωματική, σεξουαλική, συναισθηματική) που δέχονται οι άλλες γυναίκες λόγω του φύλου τους. Πολύ συχνά δεν αναγνωρίζουν και τη -σεξιστικής προέλευσης- κακοποίηση που έχουν δεχτεί οι ίδιες, χρησιμοποιώντας διάφορους αμυντικούς μηχανισμούς. Κυρίως αυτόν της άρνησης.
13. Ελληνικό #metoo και φλερτ! Ποια η άποψή σου;
Όπως είπα και νωρίτερα το ελληνικό #metoo πρέπει να το φυλάξουμε σαν κόρη οφθαλμού. Τα συναισθήματά μου γι’ αυτό είναι απεριόριστη χαρά, αισιοδοξία, θαυμασμός για το θάρρος όσων μίλησαν και ευγνωμοσύνη που το κάνανε.
Γελοιότητες του τύπου «θα χαθεί το φλερτ», προέρχονται συνήθως από στόματα κακοποιητών ή ανθρώπων που δεν έχουν κακοποιήσει, αλλά δεν θα απέκλειαν το ενδεχόμενο να κάνανε και μια σεξουαλική παρενοχλησούλα αν τα φώτα σβήνανε και αποκλειόταν η πιθανότητα να καταγγελθούν.
Πιστεύω ότι τα διαχωριστικά όρια του φλερτ από την κακοποίηση είναι πολύ, πολύ, πολύ, πολύ ευδιάκριτα.
Αλλά ακόμη και να μην ήτανε. (Εκνευρίζομαι τώρα). Πες ρε παιδί μου ότι δεν ήτανε τα ρημάδια τα όρια ευδιάκριτα. Ειλικρινά υπάρχει κάποιος που παίρνει ζυγαριά και βάζει στο ένα ζύγι τους βιασμούς και στο άλλο το φλερτ και λέει «Εμ, ας προσέξουμε πώς θα πάμε να εξαφανίσουμε τους βιασμούς, μην εξαφανίσουμε και λίγο φλερτ κατά λάθος».
14. Όταν άρχισες να βλέπεις αλλιώς την κοινωνία και έγινες φεμινιστής οι σχέσεις σου με τις γυναίκες καλυτέρευσαν; Αυτο που έχω παρατηρήσει κι αν θες με διορθώνεις είναι ότι οι σχέσεις ανάμεσα σε φεμινιστές είναι με λιγότερους τσακωμούς, με περισσότερες ενδείξεις αγάπης και με μία διαφορετική καλύτερη χημεία.
Δεν θα σε διορθώσω. Υπάρχει αυτό που λες. Και είναι καλό που υπάρχει και είναι καλό να το λέμε.
Απλά σε μένα δεν συνέβη σε τόσο μεγάλο βαθμό γιατί νομίζω ότι είχα ήδη σχετικά καλές σχέσεις.
Θέλω να πω ότι αν έκρινα τώρα τον 20χρονο εαυτό μου, θα με χαρακτήριζα ας πούμε «ψιλό-σεξιστή». Όμως δεν θα με χαρακτήριζα με τίποτα κακοποιητικό. Πριν μια δεκαετία ο μισογυνισμός του «ψιλο-σεξιστή» δεν φαινόταν και πολύ, γιατί η κοινωνία μας ήταν πολύ πιο μισογύνικη. Επίσης, η αλλαγή σ’ εμένα δεν έγινε ξαφνικά. Οπότε μπορεί και να καλυτέρευαν σταδιακά οι σχέσεις μου με τις γυναίκες, αλλά να μην μπορούσα να το παρατηρήσω.
15. Πως θα αντιδρούσες αν θα σου έδιναν τα παρακάτω, κατά την άποψή μου γελοία, αντεπιχειρήματα για τον φεμινισμό:
– Μιλάτε για ισότητα αλλά δεν λέτε τίποτα για τους άντρες
Φυσικά και λέμε. Ορίστε:
«Οι άντρες πρέπει να είναι ίσοι με τις γυναίκες και με όλα τα φύλα».
– Ο όρος «φεμινισμός» υποβαθμίζει τους άντρες γιατί μιλάει μόνο για γυναίκες
Βασικά, ο φεμινισμός του σήμερα δεν μιλάει μόνο για γυναίκες. Μιλάει και για όλα τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Μάντεψε γιατί.
Γιατί ο φεμινισμός στοχεύει στο να πάψουν να είναι καταπιεσμένα και αόρατα κάποια άτομα λόγω του φύλου τους. Τέτοια άτομα είναι οι γυναίκες και τα ΛΟΑΤΚΙ+.
Δεν υποβαθμίζει τους άντρες. Απλά δεν τους έχει στο προσκήνιο.
Προσπάθησε να αντέξεις να μην είναι μια φορά το φύλο σου στο προσκήνιο.
– Ο ρόλος των γυναικών είναι η τεκνοποίηση
(Θα προσπαθήσω να μη γελάσω.)
Λοιπόν.
Δεν πιστεύω καν στη φράση «ο ρόλος των γυναικών».
Δεν πιστεύω ότι υπάρχει ένα υπερβατικό ον που μας καθορίζει τους ρόλους, είτε αυτό το ον ονομάζεται παράδοση, είτε θεός, είτε κοινωνία.
Οι ρόλοι είναι καλούπια.
Και τα καλούπια υπάρχουν για να ελεγχόμαστε ευκολότερα.
– Οι γυναίκες από την φύση είναι κατώτερες, φαίνεται και στην σεξουαλική πράξη
Η φύση έχει κάνει τον αρσενικό ιππόκαμπο να κυοφορεί και να γεννάει. Η φύση έχει κάνει λύκους, αρκούδες και νυχτερίδες να επιδίδονται σε στοματικό σεξ.
Η φύση έχει κάνει πάνω από 1500 είδη ζώων να προβαίνουν σε ομοφυλοφιλικό σεξ (και μάλιστα σε πολύ μεγαλύτερα ποσοστά από αυτό που καταγράφεται για το ανθρώπινο είδος). Η φύση έχει κάνει ζώα να ζευγαρώνουν με ζώα άλλου είδους.
Και η λίστα δεν σταματάει ποτέ, γι’ αυτό σταματάω εγώ.
Η φύση, πολύ απλά, δείχνει πως τα περισσότερα είδη (μαζί και το ανθρώπινο) δεν κάνουν σεξ μόνο για αναπαραγωγή. Αλλά και λόγω επίδειξης ισχύος, σεξουαλικής διέγερσης, κοινωνικής αλληλεπίδρασης και δε συμμαζεύεται.
Η φύση δεν χωρίζει σε ανώτερα και κατώτερα πλάσματα. Δεν διαιρεί με βάση το φύλο. Η γλώσσα και η κοινωνία είναι που διαιρεί και κατηγοριοποιεί. Δηλαδή ο άνθρωπος.
- Αφού είμαστε πιο δυνατοί από την φύση μας είμαστε και ανώτεροι
Ειλικρινά –ειλικρινά όμως- δυσκολεύομαι να καταλάβω τι σημαίνει «ανώτερος». Δεν ξέρω καλά-καλά τι σημαίνει «δυνατός».
Ο Τραμπ, για παράδειγμα, μου φαίνεται πιο σωματώδης από τον Γκάντι, τον Γκέντελ ή τον Άινστάιν. Υποθέτω ότι αν παίζανε ξύλο, ο Τραμπ τους είχε άνετα.
Αυτό σημαίνει ότι ο Τραμπ είναι ανώτερος από τον Γκάντι, τον Γκέντελ ή τον Άινστάιν;
– Τα αγόρια δεν κάνουν δουλειές του σπιτιού, είναι για τις γυναίκες αυτά
Αν ρωτήσεις τα χρωμοσώματα «τι σημαίνει σπίτι;», δεν θα λάβεις απάντηση. Πόσο μάλλον αν τα ρωτήσεις «τι είναι οι δουλειές του σπιτιού και ποιος ή ποια θα έπρεπε να τις κάνει;».
Εμείς κατασκευάσαμε τα «πρέπει», εμείς πρέπει να τα ανασκευάσουμε.
– Βοηθάω την γυναίκα μου στο σπίτι αλλά όχι να τα κάνω όλα εγώ/ Αν βλέπω ότι η άλλη είναι πρόθυμη να τα κάνει όλα, θα κάνω κι εγώ δίπλα της, αλλά αυτή θα κάνει τα περισσότερα.. στο κάτω-κάτω αν δεν την βοηθούσα θα τα έκανε όλα μόνη της
Η γυναίκα δεν ζητάει βοήθεια ή ελεημοσύνη.
Ζητάει ισότητα.
– Δεν είναι όλοι οι άντρες έτσι
Μην απελπίζεσαι. Μπορούν να γίνουν.
Αρκεί να αρχίσουμε να αλλάζουμε εκπαίδευση, γλώσσα και θεσμούς.
Το ζητούμενο δεν είναι να ηρωοποιούμε τους άντρες που δεν τρώνε αμάσητα τα πατριαρχικά στερεότυπα.
Το ζητούμενο είναι να μαθαίνουμε σε όλους άντρες πώς να μην τα τρώνε.
Αυτή είναι από τις πιο σοβαρές συζητήσεις, γιατί αναφερόμαστε σε αλλαγές που πρέπει να γίνουν σε πολύ μικρές ηλικίες.
Εδώ είναι που ταιριάζει το πολύ σημαντικό τσιτάτο που ευτυχώς βλέπω να κυκλοφορεί όλο και περισσότερο τον τελευταίο καιρό.
Λέει ουσιαστικά: «Μην προσπαθείς να προστατεύσεις την κόρη σου, αλλά να εκπαιδεύσεις το γιο σου.»
– Αν θες φεμινισμό να σε χτυπάω κιόλας
Ο φεμινισμός του σήμερα – ή το τρίτο φεμινιστικό κύμα αν θες- δεν συζητάει για το πόσο τοις εκατό κακοποιητικά επιτρέπεται να φέρεται κάποιο φύλο σε κάποιο άλλο. Λέει ότι το φύλο σου δεν μπορεί να σταθεί ως δικαιολογία για τη βία που θέλεις να ασκήσεις.
-Αν άξιζαν ίσα δικαιώματα θα τα είχαν ήδη
Εσύ που λες αυτή την ατάκα σήμερα, είσαι ο ίδιος Ελληνάρας του 1950 –μετενσαρκωμένος- που έλεγε: «Αν άξιζαν το δικαίωμα στην ψήφο, θα το είχαν ήδη».
-Δεν χρειάζομαι φεμινισμό γιατί είμαι χριστιανός (θα χρησιμοποιήσω και στίχο σου …”γιατί θα ναι αρνητικό να μη μοιάζει στον Θεούλη που έχει φύλο αρσενικό”)
Ο χριστιανισμός είναι μία πατριαρχική θρησκεία. Νομίζω το αποδέχονται και οι πιο φανατικοί χριστιανοί αυτό σήμερα. Ή τουλάχιστον αυτοί που έχουν ίντερνετ και μπορούν να γκουγκλάρουν, ώστε να καταλάβουν πως σχεδόν κάθε χριστιανικό κείμενο που αναφέρεται στη σχέση γυναίκας-άντρα είναι είτε μισογύνικο είτε πάρα πολύ μισογύνικο.
Λυπάμαι που το λέω, αλλά χρειάζεται αναθεώρηση το πράμα.
Και για να απαντήσω: αν ως χριστιανός δεν χρειάζεσαι το φεμινισμό – δηλαδή τα ίσα δικαιώματα για όλους/ες/α – δεν αφορά κανένα.
Οι θρησκείες πρέπει να υποταχθούν στην ισότητα των φύλων και όχι η ισότητα των φύλων στις θρησκείες.
-Δεν υπάρχει γυναικοκτονία αφού δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο για τους άντρες (επίσης… πώς «μια γυναίκα πέθανε γιατί ήτανε γυναίκα;»)
Εντάξει αν μου το έλεγε κάποιος αυτό και είχε 3 λεπτά μπροστά του, -δεν θα σου πω ψέματα- θα του έβαζα να ακούσει τη «Γυναικοκτονία».
Γι’ αυτό το έγραψα αυτό το τραγούδι. Για να απαντάει σε τέτοιες απόψεις. Μάλιστα το δημοσίευσα την τελευταία ημέρα της περσινής καραντίνας και για ένα συμβολικό λόγο.
Για να απαντάει και στο ερώτημα: «Μα καλά μόνο το lockdown φταίει που έχουμε τόση ενδοοικογενειακή βία και τόσες δολοφονίες γυναικών από άντρες αυτές τις εβδομάδες;».
Αλλά για να απαντήσω κι εδώ, έστω και μερικώς, γυναικοκτονία είναι ακριβώς αυτό: ο φόνος μιας γυναίκας επειδή ήτανε γυναίκα.
Δηλαδή ο φόνος με βάση το φύλο. Δολοφονήθηκε γιατί δεν ήταν πιστή στις επιταγές του φύλου της. Μιας και ο γυναικοκτόνος γνωρίζει ότι την επόμενη μέρα το έγκλημά του θα ξεπλυθεί από τα μέσα ως έγκλημα ζήλειας ή πάθους. Κανένας άντρας δεν δολοφονείται με την πρόφαση ότι δεν ήταν σωστός στα συζυγικά του καθήκοντα ή ότι ήταν προκλητικά ντυμένος. Ή τέλος πάντων τα ποσοστά είναι σχεδόν αόρατα αν συγκριθούν με τα αντίστοιχα ποσοστά των γυναικοκτονιών.
Γενικώς όταν οι άντρες ενοχλούνται που δεν υπάρχει «ανδροκτονία» και υπάρχει μόνο «γυναικοκτονία» ή που δεν υπάρχει ημέρα του άντρα και υπάρχει μόνο ημέρα της γυναίκας, μου φέρνει στο μυαλό το εξής:
Έναν εφοπλιστή που διαμαρτύρεται στο κράτος, λέγοντας: «Γιατί δίνετε επιδόματα μόνο στους ανέργους κι όχι και σε εμάς του εφοπλιστές; Αν είχαμε ισότητα θα δίνατε και σε εμάς τα ίδια επιδόματα».
16. Δώσε μου για το τέλος ένα φεμινιστικό μότο που σε κάνει
να αισθάνεσαι όμορφα.
Πρόσφατα, διάβασα ένα σχόλιο της Σιλόν για τη διαχρονικά σημαντική φράση της Μποβουάρ «Γυναίκα δεν γεννιέσαι, γίνεσαι».
Έγραψε:
«Γεννιόμαστε αρσενικά ή θηλυκά (ή ιντερσέξ), γινόμαστε άντρες ή γυναίκες».
Μου αρέσει, γιατί ξέρω πως ό,τι γίνεται, ξεγίνεται κιόλας.
Άρα, αν ο άντρας, για παράδειγμα, με όλη αυτή την επιβλαβή αρρενωπότητα που συνήθως τον συνοδεύει ως έννοια, είναι κάτι που «γίνεται» και όχι που «είναι», τότε μπορεί και να ξεγίνει και να γίνει κάτι καλύτερο.
Τι πιο αισιόδοξο από αυτό;
Ακούστε τα δύο μουσικά του “παιδιά”
ΣΟΥΣΣΆΝΑ ΤΣΟΛΑΚΊΔΟΥ ΓΙΑΝΝΆΚΗ
ΑΘΛΗΤΙΚΉ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΆΦΟΣ-
ΗΘΟΠΟΙΌΣ
